Hoe zit het eigenlijk? Mag je foto’s die iemand op een website heeft geplaatst vrij gebruiken? Welke spelregels zijn er eigenlijk?
Algemeen uitgangspunt: niet vrijelijk te gebruiken
Afbeeldingen (foto’s en plaatjes) zijn in het algemeen NIET vrijelijk te gebruiken. De maker (fotograaf, artiest) heeft de rechten op de afbeelding.
Uitzonderingen
Er zijn een paar uitzonderingen:
- de maker geeft toestemming. Een simpele manier als je weet wie de afbeelding heeft gemaakt: vraag gewoon of je de afbeelding mag gebruiken en meld voor welk doel je dat doet. De maker kan wat voorwaarden stellen, zoals vermelding van zijn/haar naam. Uiteraard kan de maker ook financiele voorwaarden stellen, waar je wel of niet op in kunt gaan.
- je schrijft een artikel over de afbeelding zelf. In dat geval is de afbeelding geen illustratie maar het onderwerp van het artikel. In dit geval gaat het citaatrecht voor.
- je gebruikt een rechtenvrije afbeelding.
Rechtenvrije afbeelding
Een maker kan de rechten op een afbeelding afstaan en dan mag je ze gebruiken. Soms heeft de maker daar nog wat voorwaarden aan verbonden, zoals de vermelding van de naam van de maker. Voorbeelden van rechtenvrije afbeeldingen:
- Pixabay.com : volledig rechtenvrij
- Pexels.com: volledig rechtenvrij
- focastock.com: volledig rechtenvrij
- unsplash.com: volledig rechtenvrij
- Creative Commons (bijvoorbeeld via flickr): daar bestaan nog veel verschillende varianten van. De consequentie is dat Creative Commons afbeeldingen voor gebruik in de GroninGEN vrijwel altijd zijn toegestaan. Maar houd je aan de voorwaarden.
- Public Domain: vrij bruikbaar omdat de maker het onvoldoende beschermd heeft of omdat de periode is verstreken. Standaardvoorbeeld: foto’s waarvan de maker is overleden en zijn nazaten niets hebben geregeld.
- Public Domain Dedication: vrij bruikbaar omdat de maker de rechten heeft afgestaan
- Share Alike: je mag de afbeelding gebruiken / verwerken met dezelfde rechten als je het hebt gekregen (bijvoorbeeld: je maakt een collage van meerdere afbeeldingen, het onstnane werk mag je nu niet privé houden)
- No Derivative Work: de afbeelding is vrij bruikbaar, maar mag niet worden verwerkt in een nieuw werk (geen collages dus)
- Noncommercial use: je mag de afbeelding gebruiken maar alleen niet-commercieel (onze blaadjes vallen daaronder, maar de Linda niet)
- Attribution: je mag het vrij gebruiken, mits je de maker noemt. Het typische: ‘foto gemaakt door …’
Gebruik van een afbeeldingen
De veilige strategie is dus:
- als je zelf een afbeelding zoekt, gebruik dan één uit een rechtenvrije database
- als je een afbeelding op een website hebt gevonden en die wilt gebruiken, vraag dan de eigenaar van de website wie de maker is en of deze toestemming heeft gekregen. Indien de eigenaar van de website van niets weet: niet gebruiken, je bent en blijft zelf verantwoordelijk.
- krijg je toestemming: houd je dan aan de gestelde voorwaarden.