De Bank van Bommel omvatte aanvankelijk vrijwel de gehele Bommelerwaard en Tielerwaard. Uit de vernieuwde stadsrechten in 1316 blijkt dat het rechtsgebied op dat moment expliciet niet omvatte: Tiel en Zandwijk (dan nog Brabants), Asperen en Hedel, en “overige plaatsen”. Met dat laatste werden waarschijnlijk bedoeld Ammerzoden, Nederhemert en Poederoijen. Over Heerewaarden wordt nergens gerept.
De oudst bekende akte van Zaltbommel dateert uit 1276. In 1335 volgde een opsplitsing van het rechtsgebied. De schepenbanken van Tuil, Deil, Zuilichem en Driel werden opgericht op 27 maart 1335.
Er zouden dus (minstens) vanaf 1276 signaten (boeken) moeten zijn geweest waarin de akten werden genoteerd. Tegenwoordig beginnen de bewaarde signaten op enkele korte periodes na rond 1584 en is er een enorm gat van minstens 300 jaar. In allerlei archieven en boekwerken komen akten (charters) voor uit die vermiste periode. Het zou daarom mogelijk moeten zijn om tot een soort ‘reconstructie’ te komen van de schepenbank, en dat is het doel van deze website.
Er blijkt veel beschikbaar. Het invoeren gaat gestadig door en op dit moment betreft het 929 vermeldingen.
Deze verzameling omvat aanzienlijk meer dan wat tot nu gepubliceerd is, en er zijn nog vele vindplaatsen bekend. NB. veel van de ingevoerde teksten zijn nu nog fragmenten, welke in de loop der tijd zullen worden aangevuld.
De periode 1584-1600
In deze periode zijn meerdere loofsignaten en dingsignaten beschikbaar die grotendeels online staan, dan wel beschikbaar zijn op het Regionaal Archief Rivierenland. Die signaten sluiten echter niet aan, er ontbreken enkele jaren. Daarom staan er op deze website ook akten uit die periode. Maar dat wordt zoveel mogelijk beperkt tot de jaren die op het archief ontbreken en voor goed onderzoek in deze periode moeten ook de signaten van het archief geraadpleegd worden.
Acte van 15 januari 1526.
| 15-01-1526. Drie getransfigeerde akten betreffende een halve hofstad in de H. Geeststraat te Zaltbommel, 1526, 1533, 1538. Akte waarbij Jacop Roelof Jacopszoonszoon en Andries Geertsz., schepenen te Zaltboemel, oorkonden, dat Lijn, weduwe van Alert, den schoenmaker, overgedragen heeft aan Gerit Jacopsz. een halve hofstad, gelegen in Zaltboemel in de Heilige Geeststraet. |
| Wij Jacop Roelof Jacopsz soen ende Andries Geritsz scepen in Zaltboemel tugen dat voer ons comen is Lijn naegelaten wedue Alert die scoemaker met haren gecoren momber ende heeft vercoft ende opgedragen voer twentich pont gever penningen die sij gieden dat haer betaelt zijn een half hofstat alsoe groot ende cleyn als zij daer gelegen is inder stat van Zaltboemel in die Heilige Geest straet ter eenre siden naestgelegen Gosen Claesz ten oisten ende ter aender sijde ten westen Lijn wedue voirsz. streckende metten enen eijnde ten suden op die gemeyn strate voirsz. ende metten anderen eijnde op erffenisse Loij Bakensz of soe wie met recht daer naest gelegen mogen zijn Gerit Jacopsz in enen eijgendom met thijns enen halven enckelen gulden van gewicht ende enen halven Hoerns gulden daer uijt bliven te gaen Ende Lijn wedue voirsz. verteech op dese halve hofstat voirsz. ende geloefden oeck doen te vertijen alle die genen die mit recht daer op vertijen sullen Des gelijckx soe hebben oick vertegen op dese halve hofstat voirsz. Peter Alersz Jan Alersz Genifaes Alersz ende Peter Alersz voirsz. heeft geloeft voir Pauwels Alersz sijnen brueder ende heeft gheloeft te waren Gerit Jacopsz voirsz. dese halve hofstat voirsz. iaer ende dach als recht is tegen alle die gene die ten recht comen willen ende alle voerplicht af te doen vanden selven behalven den thins voirsz. In oirkonde onser litteren Gegeven int jaer ons heeren dusent vijfhondert sesendetwintich den vijftienden dach januarij |
| NB: Met de zegels van de oorkonders in groene was. Datering: Gegeven int jaer ons Heeren dusent vijfhondert sess ende twintich den vijftienden dach Januarii. |
| Transfix. Aanhangend: 25-02-1533 |
| Bron: Archieven van de stad Zaltbommel (1293) 1327-1815, inv. 1874 – Regest nr. 101 |
De afbeeldingen bij dit artikel komen uit het boek met Stadsrechten van Zaltbommel, uitgegeven in 1721. Meer info? Volg deze link: Stat-regt van Zaltbommel – Google Boeken
Auteur: Peter van Maanen. Site: www.bankvanzaltbommel.nl